- απήγανος
- Πολυετές φυτό με αποξυλωμένη βάση και όψη μικρού θάμνου. Ανήκει στην οικογένεια των ρουτιδών που περιλαμβάνει είδη κυρίως των θερμών περιοχών, ξυλώδη και με έντονο άρωμα. Αυτοφυής σε ξηρούς πετρώδεις τόπους της μεσογειακής ζώνης, ο α. έχει φύλλα γαλαζωπά με στίγματα διαφανή, εξαιτίας της παρουσίας των ελαιοφόρων αδένων, και άνθη κίτρινα, σε επάκριους κορύμβους. Κάθε άνθος σχηματίζεται από μια αδενώδη και δισκοειδή ανθοδόχη από την οποία εκφύονται τέσσερα σέπαλα, κατά ένα μέρος ενωμένα μεταξύ τους, που σχηματίζουν τον κάλυκα, και 4-5 ελεύθερα πέταλα, ωοειδή, προμήκη και κυματιστά στα χείλη. Ο καρπός είναι κάψα υποσφαιρική με σπόρους γωνιώδεις και νεφρόμορφους.
Εκτός από το κύριο αιθέριο έλαιο με τη διαπεραστική οσμή, ο α. περιέχει και μια γλυκοσίδη, τη ρουτίνα. Και τα δύο είναι ενεργητικές βάσεις που προσδίδουν σε όλο το φυτό θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες. Τα φύλλα του, όταν εισαχθούν στο ρακί, φαίνεται πως του προσδίδουν τονωτικές ιδιότητες. Εκτός από τον α., υπάρχουν και πολλά φυτά που χαρακτηρίζονται ως αγριοπήγανοςαγριοαπήγανος και τα οποία ανήκουν σε διάφορες οικογένειες. Τα κυριότερα από αυτά είναι τα εξής:
Κορονίλλη η εμεροειδής,της οικογένειας των ψυχανθών. Πρόκειται για φρυγανώδη θάμνο, με φύλλα που αποτελούνται από 5-9 φυλλάρια, σχεδόν ισομήκη, αντωοειδή. Τα άνθη τους είναι ανά δύο κατά σκιάδιο και ο καρπός τους χέδροπας. Είναι θάμνος κοινός της ελληνικής χλωρίδας που φυτρώνει σε πετρώδεις επικλινείς περιοχές, συνήθως ασβεστολιθικές.
Τολέζαη φαρμακευτική,της οικογένειας των ψυχανθών. Είναι πολυετής πόα, ύψους 0,5-1 μ., και φυτρώνει κατά συστάδες, με φύλλα φτερωτά. Τα άνθη της είναι μπλε ή ελαφρώς ιώδη, πολλά κατά βότρεις. Καλλιεργείται ως καλλωπιστικό ή κτηνοτροφικό φυτό.
Ρούτα η ορεινή,της οικογένειας των ρουτιδών. Πολυετής πόα, με βλαστό όρθιο και λείο ύψους 10-40 εκ. Τα άνθη του είναι μικρά σε πυκνούς φοβοειδείς κορύμβους και ο καρπός του μικρή κάψα. Είναι αυτοφυές φυτό της ηπειρωτικής Ελλάδας αλλά και της Στερεάς. Ευδοκιμεί επίσης στα παράλια της Μεσογείου και της Βόρειας Αμερικής.
Άνθη απήγανου, φυτού αυτοφυούς στη ζώνη της Μεσογείου, που περιέχει αιθέρια έλαια χρήσιμα στη φαρμακευτική (φωτ. Igda).
* * *ο κ. απήγανο, το1. είδος φαρμακευτικού και αρτυματικού φυτού, η Ρούτα η βαρύοσμος2. φρ. (ως απευχή) «ξορκισμένος με τον απήγανο» — μακριά από εδώ![ΕΤΥΜΟΛ. < (αρχ. ουσ.) πήγανον. Το α- (προθετ.) ή παρετυμολογικά η πρόθ. από].
Dictionary of Greek. 2013.